I. Ly hôn đơn phương với người nước ngoài
Ly hôn đơn phương với người nước ngoài là trường hợp ly hôn theo yêu cầu của một bên trong đó một trong các bên là người nước ngoài. Ly hôn có yếu tố nước ngoài bao gồm những trường hợp sau đây:
- Người Việt nam ở trong nước xin ly hôn với người Việt Nam đã ra nước ngoài;
- Người Việt Nam ở nước ngoài kết hôn với người nước ngoài và việc kết hôn đó đã được công nhận tại Việt Nam, nay người Việt Nam về nước và người nước ngoài xin ly hôn;
- Người Việt Nam ở trong nước xin ly hôn với người nước ngoài đang cư trú ở nước ngoài;
Về nguyên tắc, tòa án chỉ xét xử ly hôn nếu xét thấy quan hệ vợ chồng đã ở vào “tình trạng trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài, mục đích của hôn nhân không đạt được”.
Như vậy, giải quyết ly hôn trong cả hai trường hợp vợ chồng thuận tình ly hôn hoặc do một bên vợ chồng yêu cầu ly hôn đều giống nhau về bản chất. Bản án và quyết định ly hôn của tòa án đều là việc tòa án xác nhận một cuộc hôn nhân đã “chết”, không thể tồn tại được nữa.
Trong trường hợp một bên vợ, chồng yêu cầu ly hôn thì chỉ có một bên vợ, chồng tự nguyện và nhận thức được mối quan hệ hôn nhân đã tan vỡ, còn người kia vì một lý do nào đó không nhận thức được mâu thuẫn vợ chồng đã trầm trọng hoặc nhận thức được nhưng lại không muốn ly hôn.
1. Căn cứ ly hôn đơn phương với người nước ngoài
Theo quy định tại Điều 127 quy định về ly hôn có yếu tố nước ngoài thì ly hôn đơn phương với người nước ngoài được quy định như sau:
“Điều 127. Ly hôn có yếu tố nước ngoài
- Việc ly hôn giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài, giữa người nước ngoài với nhau thường trú ở Việt Nam được giải quyết tại cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam theo quy định của Luật này.
- Trong trường hợp bên là công dân Việt Nam không thường trú ở Việt Nam vào thời điểm yêu cầu ly hôn thì việc ly hôn được giải quyết theo pháp luật của nước nơi thường trú chung của vợ chồng; nếu họ không có nơi thường trú chung thì giải quyết theo pháp luật Việt Nam.
- Việc giải quyết tài sản là bất động sản ở nước ngoài khi ly hôn tuân theo pháp luật của nước nơi có bất động sản đó”
2. Thẩm quyền giải quyết ly hôn đơn phương với người nước ngoài
Về thẩm quyền giải quyết thủ tục ly hôn đơn phương với người nước ngoài được quy định tại Điều 33, 34, 35 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2004 xác định thẩm quyền theo cấp và thẩm quyền theo lãnh thổ. Căn cứ Điều 33, Điều 34 Bộ luật Tố tụng dân sự quy định về thẩm quyền của Tòa án theo cấp “Những tranh chấp, yêu cầu quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này mà có đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài hoặc cần phải uỷ thác tư pháp cho cơ quan Lãnh sự của Việt Nam ở nước ngoài, cho Toà án nước ngoài không thuộc thẩm quyền giải quyết của Toà án nhân dân cấp huyện.” thì những vụ việc ly hôn có yếu tố nước ngoài (có người ở nước ngoài hoặc có tài sản ở nước ngoài) thẩm quyền giải quyết thuộc Tòa án nhân dân cấp Tỉnh/thành phố giải quyết.
3. Trình tự giải quyết vụ việc ly hôn đơn phương với người nước ngoài
- Bước 1: Vợ hoặc chồng nộp hồ sơ khởi kiện về việc xin ly hôn đơn phương tại TAND cấp tỉnh/thành phố nơi bị đơn cư trú;
- Bước 2: Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận đơn khởi kiện cùng hồ sơ hợp lệ Tòa án sẽ thụ lý giải quyết vụ án và sẽ ra thông báo nộp tiền tạm ứng án phí cho người đã nộp đơn
- Bước 3: Căn cứ thông báo của Tòa án đương sự nộp tiền tạm ứng án phí tại Chi cục thi hành án dân sự cấp quận/huyện và nộp lại biên lai tiền tạm ứng án phí cho Tòa án;
- Bước 4: Tòa án thụ lý vụ án, tiến hành giải quyết vụ án theo thủ tục ly hôn đơn phương chung và ra Bản án hoặc Quyết định giải quyết vụ án
II. Hồ sơ khởi kiện ly hôn đơn phương với người nước ngoài
- Đơn khởi kiện đơn phương ly hôn (theo mẫu);
- Giấy đăng ký kết hôn;
- 01 Bản sao có chứng thực Sổ hộ khẩu của hai vợ chồng;
- 01 Bản sao có chứng thực CMND/hộ chiếu của hai vợ chồng;
- Giấy khai sinh của con (bản sao có chứng thực);
- Các tài liệu, chứng cứ khác chứng minh tài sản chung như: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (sổ đỏ); đăng ký xe; sổ tiết kiệm… (bản sao)...
- Các tài liệu chứng cứ chứng minh hành vi bạo lực gia đình hoặc vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng làm cho đời sống hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng, đời sống chung không thể kéo dài, mục đích của hôn nhân không đạt được; chứng cứ chứng minh vợ chồng mất tích trong trường hợp yêu cầu ly hôn khi vợ chồng bị tuyên bố mất tích.
